Contra Gerilla, özellikle Soğuk Savaş döneminde Türkiye başta olmak üzere bazı ülkelerde faaliyet göstermiş, devlet destekli veya devletle bağlantılı olarak çalışan yasa dışı silahlı örgütlenmeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Genellikle “derin devlet” yapılarıyla ilişkilendirilen bu yapılanmalar, resmi kurumların dışında fakat onların bilgisi dahilinde operasyonlar yürütmüştür. Bu makalede, Contra Gerilla kavramının kökeninden faaliyet alanlarına kadar birçok yönünü detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Contra Gerilla Ne Demek?
Contra Gerilla, devlet içindeki gizli yapılar tarafından yönetilen, özellikle sol görüşlü kişi ve gruplara karşı yasa dışı operasyonlar yürüten bir paramiliter örgütlenme biçimidir. Türkiye’de bu yapı, özellikle 1970’li ve 1980’li yıllarda öne çıkmış, siyasi cinayetler ve toplumsal olaylarda sıkça adı anılmıştır. Kavram, NATO’nun Soğuk Savaş döneminde Sovyet etkisine karşı kurduğu “Stay Behind” (Geride Kal) organizasyonlarının bir uzantısı olarak ortaya çıkmıştır.
Contra Gerilla’nın Tarihsel Kökeni
Contra Gerilla’nın kökeni, II. Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa’da kurulan gizli askeri ağlara dayanır.
Stay Behind Operasyonları
NATO tarafından Sovyet işgaline karşı hazırlık amacıyla kurulan Stay Behind ağları, savaş durumunda direniş örgütlemek üzere gizli silah depoları ve kadrolar oluşturmuştur.
Türkiye’de Özel Harp Dairesi
Türkiye’de bu yapı, 1952 yılında kurulan Özel Harp Dairesi üzerinden şekillenmiş ve zamanla sivil yapılarla iş birliği içinde faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu dönemde halk arasında “kontrgerilla” adıyla bilinmeye başlanmıştır.
Contra Gerilla’nın Türkiye’deki Faaliyetleri
Türkiye’de Contra Gerilla, çeşitli toplumsal olaylarda etkili olmuş ve karanlık operasyonlarla gündeme gelmiştir.
1970’li Yıllar: Kaos ve Kutuplaşma
Bu dönemde artan sağ-sol çatışmaları, birçok siyasi cinayet ve provokasyonla derinleşmiş, Contra Gerilla yapılanmasının bu olayların perde arkasındaki aktörlerinden biri olduğu iddia edilmiştir.
1980 Darbesi Öncesi ve Sonrası
12 Eylül 1980 askeri darbesi öncesinde yaşanan kargaşa ortamı, bu yapıların stratejik olarak ortamı istikrarsızlaştırma çabalarının sonucu olarak değerlendirilmiştir. Darbeden sonra ise bu yapıların faaliyetleri daha sistematik hale gelmiştir.
Contra Gerilla’nın Amacı ve Hedefleri
Contra Gerilla’nın temel amacı, ülke içindeki potansiyel tehditleri bastırmak ve mevcut iktidarın veya askeri güçlerin kontrolünü sürdürmesini sağlamaktır.
Sol Görüşlü Hareketler
Özellikle 1960’lı ve 70’li yıllarda güç kazanan sol görüşlü sendikalar, öğrenci hareketleri ve siyasi partiler, Contra Gerilla’nın başlıca hedefleri olmuştur.
Sivil Toplum ve Medya
Bazı gazeteciler, akademisyenler ve insan hakları savunucuları da bu yapıların tehdit ve baskılarına maruz kalmış, çeşitli faili meçhul cinayetlerin kurbanı olmuştur.
Günümüzde Contra Gerilla
Günümüzde açık bir yapılanma olarak faaliyet göstermese de, zaman zaman yaşanan siyasi cinayetler ve toplumsal olaylar, hâlâ “derin devlet” veya “paralel yapı” kavramlarıyla ilişkilendirilmektedir.
Ergenekon ve Benzeri Davalar
2000’li yılların başlarında görülen Ergenekon ve benzeri davalarda, geçmişteki Contra Gerilla benzeri yapılanmaların izleri sürülmüş, bazı isimler yargı önüne çıkarılmıştır. Ancak birçok olay hâlâ aydınlatılamamıştır.
Sıkça Sorulan Sorular
Contra Gerilla hakkında en çok merak edilen soruları sizin için derledik ve detaylı bir şekilde yanıtladık.
Contra Gerilla tam olarak neyi ifade eder?
Contra Gerilla, devlet dışı gibi görünen ancak devlet yapısı içinde gizlice örgütlenen, yasa dışı operasyonlar yürüten paramiliter bir örgütlenmeyi ifade eder. Bu yapılar, toplumda korku yaratmak, muhalif hareketleri bastırmak ve istikrarsızlık ortamı oluşturarak müdahalelere zemin hazırlamak amacıyla faaliyet gösterir.
Contra Gerilla ile Özel Harp Dairesi aynı şey midir?
Hayır, Contra Gerilla, Özel Harp Dairesi içinde ya da ona bağlı olarak şekillenen daha çok yasa dışı operasyonları yürüten gizli bir yapı olarak kabul edilir. Özel Harp Dairesi ise resmi bir askeri yapılanmadır, ancak zaman içinde bu yapı içinden bazı unsurların yasa dışı faaliyetlerde bulunduğu ileri sürülmüştür.
Contra Gerilla faaliyetleri neden gizli tutulur?
Bu tür yapılanmaların temel özelliği gizlilik içinde çalışmalarıdır. Çünkü resmi bir çerçevede yürütülmeyen bu faaliyetler, uluslararası hukuk ve insan hakları açısından suç teşkil edebilir. Aynı zamanda kamuoyunun tepkisinden ve siyasi skandallardan kaçınmak amacıyla faaliyetler gizlenir.
Türkiye dışında da Contra Gerilla benzeri yapılar var mı?
Evet, özellikle NATO ülkelerinde Soğuk Savaş döneminde kurulan Stay Behind ağları, İtalya’da “Gladio”, Almanya’da “Gehlen Örgütü” gibi benzer yapılar olarak ortaya çıkmıştır. Bu ülkelerde de çeşitli skandallar sonrası bu yapılanmaların bazı yönleri gün yüzüne çıkmıştır.
Contra Gerilla’nın siyasi etkileri nelerdir?
Contra Gerilla, ülkede demokrasiye zarar veren, halkın seçtiği hükümetler üzerinde baskı kuran ve toplumda kutuplaşmayı artıran bir rol oynamıştır. Bu durum, uzun vadede siyasi istikrarı zayıflatmış ve insan hakları ihlallerine neden olmuştur.
Bu yapılanmalar bugün hâlâ aktif mi?
Açık bir şekilde faaliyet göstermeseler de, bazı uzmanlara göre bu tür yapılanmalar biçim değiştirerek varlığını sürdürmektedir. Derin devlet tartışmaları, siyasi cinayetler ve toplumsal olaylar üzerinden bu iddialar zaman zaman tekrar gündeme gelmektedir.
Contra Gerilla ile ilgili belgeler var mı?
Resmi belgeler az sayıdadır ve çoğu gizlilik kapsamındadır. Ancak bazı eski asker ve yetkililerin açıklamaları, TBMM araştırma raporları ve gazetecilik çalışmaları bu konuda kamuoyuna bilgi sunmuştur.
Contra Gerilla’nın yargılanması mümkün mü?
Teorik olarak mümkün olsa da, bu tür yapılanmaların gizliliği, delil yetersizliği ve devlet içinde koruma mekanizmaları nedeniyle yargılanmaları oldukça zordur. Ancak geçmişte bazı davalar bu tür yapıların izlerini sürmeye çalışmıştır.
